Nowości w domenie publicznej 2018

O ile postanowienia noworoczne mogą nas zawieść to domena publiczna już nie. 1 stycznia zawsze trafiają do niej nowe/stare utwory, które dzięki wygasaniu praw autorskich majątkowych, mogą posłużyć nam jako inspiracja, darmowe źródła oraz paliwo do nowych produktów (jak wykorzystała to marka Cacofonia Milano). Oto przegląd na 2018 rok.

Sztuka i architektura

Pierre Bonnard  – malarz i ilustrator francuski, który tworzył w duchu impresjonizmu, postimpresjonizmu oraz koloryzmu. Do jego najbardziej znanych dzieł należy „Stół w pokoju jadalnym” (powyżej). Kilkanaście jego prac znajdziemy już w Wikimedia Commons oraz na stronach nowojorskiego Metropolitan Museum MET.

Obraz dziewczyny z psem, Pierre Bonnard, domena publiczna.

Anna Hoffman – Uddgren — szwedzka reżyserka filmowa i teatralna, pionierka kina, jedna z pierwszych na świecie kobieta zajmująca się reżyserią filmową, autorka adaptacji dramatów Augusta Strindberga.

Lilly Reich — niemiecka projektantka modernistyczna, wykładowczyni na uczelni artystycznej Bauhaus. Reich była bliską współpracowniczką Ludwiga Miesa Van der Rohe, którego 4000 szkicy i prac uratowała przed zniszczeniem podczas II Wojny Światowej, co umożliwiło stworzenie archiwum w nowojorskim muzeum sztuki współczesnej MoMA. Reich jest współautorką klasycznego modelu fotela Barcelona.

Fotel Barcelona. Zdjęcie aut. sailko, lic. CC BY, WIkimedia Commons.

Victor Horta —belgijski architekt i projektant, uważany za jednego z największych europejskich architektów stylu secesyjnego. Do jego najbardziej znanych projektów należy Hôtel Tassel w Brukseli oraz wiele kamienic mieszkalnych, z których 4 ocalały do dziś i znajdują się na liście światowego dziedzictwa UNESCO.

Ettore Bugatti – włoski projektant i konstruktor samochodów oraz silników samochodowych i samolotowych, twórca marki do dziś produkującej luksususowe samochody sportowe Bugatti.

Ettore Bugatti & Type 18 , domena publiczna, Wikimedia Commons

Nauka

Kurt Lewin — niemiecko-amerykański psycholog, uznawany za pioniera psychologii społecznej, psychologii pracy oraz psychologii stosowanej. Twórca teorii pola oraz Action Research, terminu opisującego badania warunków i skutków różnych form działalności społecznej prowadzące do akcji społecznej. Szukajc w Google Scholar możemy odnaleźć w otwartym dostępie kilka z jego artykułów naukowych oraz rozdziałów ksiażęk.

Jan Mazurkiewicz –  polski lekarz psychiatra, profesor psychiatrii i rektor Uniwersytetu Warszawskiego. Twórca warszawskiej szkoły psychiatrycznej, pionier kierunku psychofizjologicznego w polskiej psychiatrii. Od 1923 aż do śmierci był prezesem Polskiego Towarzystwa Psychiatrycznego. Wiele z jego prac znajdziemy w czasopismach naukowych Medycyna oraz Rocznikach Psychiatrycznych, które zdigitalizowane udostępnia m.in. Podlaska Biblioteka Cyfrowa.

Max Planck – niemiecki fizyk, autor prac z zakresu termodynamiki, promieniowania cieplnego, energii, dyspersji, optyki, teorii względności, a przede wszystkim teorii kwantów. Planck, który był również luterańskim teologiem, w 1918 roku został laureatem Nagrody Nobla w dziedzinie fizyki. Jego prace znajdziemy m.in. na stronach Projektu Gutenberg oraz jako audiobooki w projekcie LibriVox.

Alfred North Whitehead – angielski filozof , matematyk i fizyk, profesor na Uniwersytecie Cambridge. Współpracował z Bertrandem Russelem przy dziele Principia Mathematica. Jego prace znajdziemy m.in. w Projekcie Gutenberg, Internet Archive oraz jako audiobooki w LibriVox. Po dokładniejszą bibliografię warto sięgnąć do Monoskop.org.

Literatura

Emma Orczy — brytyjska pisarka pochodzenia węgierskiego, autorka opowiadań i powieści przygodowych oraz sztuk teatralnych, z których kilkanaście doczekało się również ekranizacji filmowych. Część z jej dorobku można znaleźć już w internetowej bibliotece Project Gutenberg.

Alister Crowley — brytyjski okultysta, mistyk, alpinista i szachista, który większość życia poświęcił na tworzenie, opisanie i nauczanie własnego systemu filozoficzno-mistycznego (Thelema). Część jego dorobku znajdziemy na Internet Archive.

Gdzie szukać więcej?

Polska i angielska Wikipedia przygotowały jak co roku bardzo kompleksowe listy, w których można odkryć mniej znane a ciekawe postacie i ich twórczość:

Lista polskojęzycznej Wikipedii.

Lista angielskojęzycznej Wikipedii.

Ilustracja tytułowa: Hotel Solvay ontwerp V. Horta, Ghent University Library, CC BY-SA 4.0.