🤖 Zatrudnij chatGPT w szkole i do szkoleń

Jak wiele innowacji technologicznych przed nim, chatGPT ma ogromny potencjał zmienić to, jak łatwo jest wykonać pewne prace i jak bardzo je doceniamy. Zrobiło tak wiele technologii przed nim. Powszechny i stały dostęp do sieci, wyszukiwarek i Wikipedii zmienił to, jak pochodzimy do uczenia się na pamięć faktów, zapamiętywania informacji. Dostęp do map z funkcjami wyszukiwania i nawigacji w smartfonach zmienił sposób myślenia o poruszaniu się, zwłaszcza w nowych miejscach.

Osoby, które się uczą i które, których pracą jest uczenie innych, czeka właśnie trudny moment rewaluacji oceniania pracy kreatywnej oraz poszukiwania sposobów wykorzystania nowych narzędzi. Nie wierzę, że ich zabranianie użycia w szkołach i czy w pracy zadziała. Bardziej interesuje mnie jak szybko i efektywnie uczyć korzystania z nich ze zrozumieniem, jakie mają ograniczenia i konsekwencje.

Poniższe argumenty i przykłady odnoszą się nie tylko do chatGPT, który zawładnął masową wyobraźnią pod koniec zeszłego roku. Podobne rozwiązania działają w wielu narzędziach. Asystent AI w Notion podsumowuje notatki czy proponuje szkice dokumentów na zadany temat. Canva udostępnia asystenta AI do budowania dokumentów tekstowych i graficznych. QuilBot parafrazuje dowolny tekst wg. zadanych mu parametrów. Aplikacja Tome składa na bazie chatGPT prezentacje typu PowerPoint.

Jeśli chcesz wesprzeć mnie w pisaniu tego newslettera i bloga to postaw mi wirtualną kawę. 

💬Co potrafi chatGPT (przykłady):

• napisać poprawny językowo tekst na temat prawie dowolnego zagadnienia (wypracowanie, opowiadanie, haiku itp.),
• opisać naukowe i techniczne pojęcia na różnych poziomach trudności,
• skrócić lub wydłużyć podany tekst, zmienić jego format, ułożyć informacje w tabeli etc.
• wskazać co nie działa w prostym kodzie komputerowym i jak go poprawić,
• asystować w ocenie podanego mu tekstu (napisany przez człowieka) według zadanych kryteriów np. stylistycznych, zawarcia określonych informacji (przykład takiego oceniania).

✅ Zalety (stan na początek 2023, może się zmieniać)

• chatGPT generuje treści szybciej niż człowiek. Redukuje czas potrzebny na przygotowanie np. szkicu dokumentu, skróconej wersji tekstu itp.
• posiada historię konwersacji, do której potrafi się odnieść, rozumie zadany mu kontekst,
• potrafi personalizować treści w ramach konwersacji, przyjmować różne role lub odpowiadać tylko w zadanym zakresie danych,
• te same prompty (czyli instrukcje) mogą generować różne wersje tekstu,
• fine-tuning czyli doprecyzowanie i doskonalenie instrukcji pozwala otrzymać bardziej szczegółowe, precyzyjne czy specjalne wyniki (np. otrzymanie tabelki, kodu, szczegółowe rozwinięcie tylko fragmentu wypowiedzi itp.)
• nie wymaga specjalnej wiedzy i kompetencji, aby zacząć konwersacje. Dostępny jest w wielu językach, a zadawanie poleceń może być prowadzone w naturalnym języku.

⭕ Wady (stan na początek 2023, mogą się zmieniać):

• Treści generowane przez sztuczną inteligencję bywają niewiarygodne i niedokładne ze względu na algorytm użyty do ich wygenerowania. Konieczne jest weryfikowanie podawanych informacji.
• Wysokie koszty środowiskowe i finansowe. Do generowania treści przez AI używane jest więcej energii, a co za tym idzie, jest to droższe niż np. tradycyjne wyszukiwanie internetowe.
• Treści generowane przez narzędzia AI zostały nauczone na materiałach z sieci, które tworzyli ludzie. Świetnie widać to na obrazach z generatorów text to image, na których znajdują się czasem ślady podpisów artystów. Aktualne regulacje prawne nie odpowiadają na pytania np. dotyczące rekompensaty dla twórców i twórczyń, których prace zostały wykorzystane do nauki algorytmu. Ta wada dotyczy bardziej generatorów obrazów i wideo, ale podobieństwa do tekstów z sieci występują również w czacie.
• Niski koszt wygenerowania wiarygodnie wyglądającej treści, podobnie do niskiego kosztu generowania nieprawdziwych zdjęć czy wideo (deep fake) pozwala na łatwiejszą dystrybucję nieprawdziwych informacji i obchodzenie systemów weryfikacji czy dane zgłoszenie/informacja pochodzi od człowieka czy nie.
• Iluzja wiedzy i zrozumienia jak działają narzędzia AI i powstają otrzymywane z nich informacje. To z angielskiego Illusion of explanatory depth, zjawisko opisuje nasze przekonanie, że rozumiemy więcej o świecie i jego działaniu niż w rzeczywistości. Na przykład wiele osób, które potrafi jeździć rowerem, twierdzi, że wie jak on działa, ale zapytane nie potrafią już tego wytłumaczyć. To ryzyko związane z traktowaniem treści z generatorów AI jako czegoś więcej niż wyniku działania algorytmu np. przypisywaniem im właściwości i zdolności, których nie mają (emocji, rozumienia koncepcji prawdy itp.).

🧑‍🏫 Co to znaczy dla edukacji?

ChatGPT może nie zastępuje jeszcze kogokolwiek w pracy, ale już zmienia to, jak postrzegamy różne umiejętności. Równocześnie prowokuje nas do nauki nowych. 
Z pomocą kilku generatorów AI można błyskawicznie napisać esej, który spełnia standardy klucza odpowiedzi, który można zilustrować unikalną grafiką, stworzoną przez inne narzędzia generatywnego AI. To być może świetny moment na to, aby postawić w szkołach jeszcze bardziej na umiejętności kształtowania własnych opinii uczniów, na oryginalność i kreatywność. Słowo pisane pod określony klucz, podobnie jak testy, przestanie mieć znaczenie.

Narzędzia AI trafiają równie szybko do pracy (np. jako lepsze czatboty obsługi klienta), jak i w ręce cyfrowych przestępców, którzy korzystają z nich do oszustów czy tworzenia złośliwego oprogramowania. Zadaniem edukacji, zarówno szkolnej, jak i tej przez całe życie, jest pomagać ludziom odnajdywać się w tych zmianach. Tym razem tempo upowszechniania się nowej technologii jest jeszcze szybsze niż np. w przypadku mediów społecznościowych i moim zdaniem wymaga szybszej reakcji ze strony edukatorów i edukatorek. Regulacje przyjdą dopiero z czasem.

Zamiast zabraniania użycia chatuGPT powinniśmy zastanowić się jak uczyć z jego pomocą. 

Uczyć jak działa. Zrozumienie jego ograniczeń oraz potencjału pomoże wszystkim osobom, które z niego będą korzystać, uniknąć fałszywych informacji, ale również wymyślać nowe sposoby zastosowania.

Jak korzystać z niego intencjonalnie. Nauczyciele i nauczycielki, trenerzy i trenerki mogą usprawniać proces uczenia się z pomocą chatuGPT i podobnych narzędzi (które niebawem mogą być wbudowane w pakiet oprogramowania biurowego Office czy wyszukiwarkę internetową). Możliwości chatGPT do formułowania różnych wersji odpowiedzi, upraszczania, automatyzowania mogą zaoszczędzić czasu obu stronom procesu nauczania. Rozumiejąc jego ograniczenia możemy korzystać z chatGPT jako wirtualnego tutora.

Jak zaktualizować cele edukacyjne i system oceny. Zarówno w szkolnej klasie, jak i w kursach e-learningowych, rozwiązanie testu czy napisanie tekstu, o tym, czego się właśnie uczyliśmy, może być zlecone AI. Nie oznacza to wcale, że ludzie przestaną chcieć (lub musieć się uczyć). Cel jakiekolwiek edukacji musi być jeszcze bardziej praktyczny lub interesujący, a proces uczenia motywujący sam w sobie.

Jakie granice narzędzia AI powinny mieć w systemie edukacji. Podobnie do smartfonów i tabletów, co do których większość ekspertów i ekspertek zgadza się, że nie powinniśmy dawać ich najmłodszym dzieciom i stopniowo zwiększać czas ekranowy z wiekiem. Być może chatGPT jest zbyt dużym ułatwieniem, które utrudni naukę samodzielnego pisania, formułowania myśli, prowadzenia dyskusji, zadawania pytań, np. na poziomie szkoły podstawowej. Jeśli tak, to w szkole podstawowej tym bardziej powinniśmy skupić się właśnie na tych umiejętnościach i równocześnie przygotowywać do krytycznej współpracy z narzędziami AI. Do myśli o takim ograniczeniu przekonała amerykańska nauczycielka Cherie Shields, która o swoich świetnych doświadczeniach w klasie z chatGPT opowiada w podkaście Hard Fork (w języku angielskim).

Mam nadzieję, że chatGPT pozwoli nam zrewidować myślenie o edukacji. Obawiam się, że to i kolejne narzędzia o podobnych możliwościach zagrażają tradycyjnej szkole bardziej niż smartfony i dostęp do sieci. Oby system edukacji potrafił skorzystać z okazji do zmiany, zamiast bronić się przed nią.